Hommels (Bombus)

Hommels zijn grote en behaarde bijen en tamelijk nauw verwant aan de honingbij. Heel veel hommels leven dan ook in kolonies. Maar ze slaan geen voedsel op voor de winter. Het weinige voedsel dat ze opslaan dient om de larven en jonge dieren, de koningin en soms de darren te voeden. Op enig moment sterft de hele kolonie uit, op bevruchte koninginnen na, net als bij onze wespen het geval is. Een hommelkolonie is meestal veel kleiner dan een wespen- of honingbijkolonie. Bij wespen en bijen kan een volk, zo noemen we zo'n kolonie) uit duizenden dieren bestaan. Het volk van hommels bestaat meestal uit 50 tot 150 dieren. Alleen de volken van de aardhommel zijn veel groter: vaak zo'n 200 tot 600 dieren en in warmere streken soms wel tot 1000 beestjes.

Een aantal hommelsoorten wordt tegenwoordig gekweekt. De dieren worden losgelaten in kassen om daar voor de bestuiving te zorgen, bijvoorbeeld bij tomaten en komkommers. In gespecialiseerde zaken, maar ook op het internet kun je kant en klare volkeren kopen! Bij het vliegen maken hommels vaak heel erg veel lawaai en trekken zo onze aandacht. Bovendien zijn hommels geliefd, omdat ze tot de eerste insecten behoren die we in het voorjaar te zien krijgen. Soms al eind februari zie je de eerste koninginnen op zoek naar sneeuwklokjes, blauwe druifjes, crocussen en andere voorjaarsbloeiers.

Hoewel alle hommels kunnen steken, daarom zijn ze ook geel/zwart, steken ze zelden. Voor de meeste soorten geldt dat je ze zelfs in de hand kunt nemen! Je moet ze dan uiteraard niet knijpen, want dan steken ze natuurlijk wel. Alleen hommels die op hun rug liggen moet je altijd met rust laten. Het is hun verdedigingshouding en betekent dat ze zich bedreigd voelen en steekklaar zijn! Met twee soorten moet je echter een beetje oppassen: de boomhommel en de steenhommel. De steenhommel voelt zich sneller bedreigd dan de meeste andere soorten en steekt dus ook sneller. De boomhommel verdedigt zijn nest heel erg fanatiek en is in de buurt van zijn nest nogal stekerig. In tegenstelling tot de honingbij, die maar één keer kan steken en dan zijn angel verliest en dood gaat, kunnen hommels meerdere malen steken.

Tegenwoordig rekent men alle hommels meestal tot één geslacht: Bombus, hoewel soms de koekoekshommels in een apart geslacht worden geplaatst: Psithyrus. Vroeger deelde men de hommels in meerdere geslachten in, iets waaraan men vooral in Duitsland nog steeds vasthoudt. Die "oude" wetenschappelijke namen geef ik hier als alternatief bij elke soort.

Hommels zijn echte insecten van de gematigde klimaatzones. In de tropen komen ze niet voor, maar wel vinden we ze dicht bij de Noordpoolcirkel nog terug. De dichte pels van hommels voorkomt dat ze te snel afkoelen. Daarnaast zijn hommels in staat hun eigen lichaamstemperatuur te regelen. De spieren die ze gebruiken om hun vleugels te bewegen kunnen ze namelijk loskoppelen van de vleugels. Daardoor bewegen die spieren heel vlug in het lichaam en daar worden de dieren dan warm van. Sterker nog: net als zoogdieren houden ze hun lichaam op een constante temperatuur tussen 34 en 38 graden! Alleen als de buitentemperatuur zakt beneden de 3 graden kunnen ze dat niet meer volhouden en gaan in winterslaap. Veel soorten trekken zich dan ook niets aan van kou en regen. Hommels kunnen al actief zijn bij een temperatuur van ongeveer 5 graden, terwijl honingbijen eerder een temperatuur van zo'n 15 garden nodig hebben. En als hommelkoninginnen in het voorjaar een nest hebben gemaakt, vliegen ze zelfs al bij een temperatuur van net onder nul!